Greenwich

Tijdens de Olympische Spelen van 2012 verbleef ik in London. Een uitgelezen gelegenheid om Greenwich te bezoeken, daar waar de ‘0° meridiaan van Greenwich’ naar is vernoemd, de scheidslijn tussen het westelijk- en het oostelijk halfrond. En waar ‘Greenwich Mean Time’ op gebaseerd is, een belangrijk gegeven bij het navigeren op de zon. Om 12.00 uur staat de zon recht boven de 0° meridiaan van Greenwich. Aan de hand van dat tijdstip werden de chronometers aan boord van schepen op tijd gezet. Van belang voor de astronomische plaatsbepaling. Zie hier.

Gipsy Moth IV

Ooit lag de Gipsy Moth IV van Sir Francis Chichester gebouwd bij de beroemde werf van Camper & Nicholson hier in Greenwich bewaard in een droogdok(je), waarmee de genoemde zeiler in 1966-67 solo het record van de Cutty Sark trachtte te evenaren, of liever nog het record te verbreken, in een zeilrace van London naar Sydney. Na 36 jaar in het droogdok gelegen te hebben is dit jacht grondig gerestaureerd en weer in de vaart gebracht, en het droogdok gedempt. Maar op één van de gevels te zien op de foto’s staat nog altijd het opschrift ‘Gipsy Moth’.

Cutty Sark, 1869

In Greenwich ligt ook in een droogdok nog wel een ander iconisch schip, de theeclipper Cutty Sark, gebouwd in 1869, behorende tot de snelste theeklippers ter wereld. Bij haar eerste reis wist de Cutty Sark de reis van China naar Engeland af te leggen in 69 dagen, langs de route om Kaapstad. Prachtig gerestaureerd en letterlijk opgehangen in een stalen constructie omgeven in een ‘zee van glas’. Een absolute topper, door mij bezocht in de zomer van 2012. Een memorabel moment op een bijzonder plaats in meerdere opzichten.

Composietbouw

De Cutty Sark kostte bij de nieuwbouw £ 16.150,-. Het schip is gebouwd volgens composietbouw, dat wil zeggen een smeedijzeren spantenraam bekleed met een houten scheepshuid. De lengte over alles inclusief boegspriet is 86 meter, de lengte van de waterlijn bedraagt 65 meter bij een maximale diepgang van 7 meter. De waterverplaatsing is dan 2100 kubieke meter. De totale zeiloppervlakte bedraagt 2972 vierkante meter verdeeld over 34 zeilen, waarmee een topsnelheid is bereikt van 17,5 Knopen. Er is in totaal 11 kilometer aan lopend en staand want (touwwerk).

Where there’s a will there’s a way

De hoofdmast bereikt een hoogte van 56 meter. Het onderwaterschip is bekleed met een koperen huidbeplating om aangroei, zeewier, zeepokken en weekdieren niet aan het schip te laten hechten. De Cutty Sark is twee maal opengesteld voor het publiek door koningin Elizabeth II, de eerste maal in 1957 en opnieuw voor de heropening in 2012. De Cutty Sark is tien jaar lang recordhoudster van de snelste reis van Engeland naar Australië geweest. Haar motto luidt: ‘Waar een wil is, is er een weg’.

Kortjakje

Vrij vertaald is de naam Cutty Sark het equivalent van ‘Kortjakje’. De naam Cutty Sark wat zoiets betekent als ‘Kittig Jurkje’ voortgekomen uit een gedicht van Robert Burns.

Het gedicht van Burns gaat over ene Tam O’Shanter die ’s nachts in een dronken bui met zijn paard Maggie verdwaalt in de bossen. Dan komt hij terecht in het oude Schotse stadje Ayr. Dronken van de whiskey komt O’Shanter langs de kerk waar op dat moment een duivelse aanbidding gaande is.

In de kerk is ook de beeldschone Nannie aan het dansen, schaars gekleed in een niemendalletje, het kortjakje dat in het Schotse dialect een cutty sark heet. Nog altijd onder invloed van de alcohol roept Tam O’Shanter vol aanbidding voor Nannie ‘Weel done, cutty sark!’

Wanneer de beeldschone Nannie door heeft dat zij in haar dansen door Tam begluurd wordt vliegt ze furieus op hem af. Tam O’Shanter springt op zijn paard Maggie en vlucht weg van de kerk, achtervolgd door de hele meute kerkgangers. Heks Nannie zit O’Shanter op de hielen en weet de staart van Tam’s paard Maggie te grijpen. Het paardenhaar scheurt af, Tam weet te ontkomen en Nannie blijft achter.

Nannie met haar bijnaam Cutty Sark is vereeuwigd in het boegbeeld van het schip. Schaars gekleed strekt zij haar arm uit naar de vluchtende Tam. Het verhaal gaat dat de bemanning van de Cutty Sark de gewoonte had een pluk uitgeplozen touw als neppaardenstaart in de uitgestoken hand te leggen om het schip extra vaart te geven. Zeemansbijgeloof …

Now, who this tale of truth shall read,
Each man, and mother’s son, take heed:
Whenever to drink you are inclined,
Or short skirts run in your mind,
Think! you may buy joys over dear:
Remember Tam o’ Shanter’s mare.

Droogdok Greenwich

Het bijzondere is dat de Cutty Sark weliswaar in een droogdok is gelegd, zij is daar ooit drijvend in gemanoeuvreerd, en dat de Cutty Sark daar ook decennia lang op blokken droog in heeft gestaan. Men kon destijds het museumschip wel bezoeken door aan boord te gaan, maar in de huidige situatie heeft men de Cutty Sark opgehangen waarbij het droogdok zelf ook toegankelijk is voor het publiek, men kan onder de Cutty Sark doorlopen. De glazen overkapping suggereert een ‘golvende glazen zee te zijn’. Om dit mogelijk te maken is er in het schip over de volledige lengte een stalen constructie aangebracht, hecht verbonden aan het smeedijzeren spantenraam van de Cutty Sark. Op enkele foto’s is de constructie, een zwartstalen frame te zien. Aan de buitenzijde wordt de Cutty Sark hoog gehouden met stalen balken welke aan het stenen droogdok zijn verankerd. Magnifiek!