De haven van Kats

De haven van Kats op het Zeeuwse Noord-Beveland is vanaf het water van de Oosterschelde goed te vinden. Mits het zicht goed is welteverstaan. Vanwege de twee flinke portaalkranen aan de oever die er al decennia staan als herkenningspunten aan de wal. Het zijn de kranen die geconstrueerd zijn voor de bouw van de ruim vijf kilometer lange Zeelandbrug over de Oosterschelde. Evenals de haven van Kats zelf, aangelegd als werkhaven voor de bouw van de Zeelandbrug.

Het plaatsje Kats zelf ligt op ongeveer twintig minuten lopen vanaf de haven. Het merendeel van de havenkom is nu in gebruik als jachthaven met drijvende steigers vanwege het getij. Onder de kranen staan vervallen nissenhutten waar ook werkzaamheden voor de Zeelandbrug werden verricht. Soms worden de portaalkranen zevenenvijftig jaar na dato nog gebruikt voor andere hijsklussen.

Constructie van de Zeelandbrug

Het is indrukwekkend hoe de Zeelandbrug is geconstrueerd. Op het internet zijn daar publicaties van te vinden. Van hoe alle betonnen elementen hier zijn gebouwd. Het beginsel is dat van ‘spanbeton’. Om te beginnen holle betonnen cilinders van een flinke diameter, de ‘pijlerpalen’ waarvan er afhankelijk van de waterdiepte en bodemgesteldheid meerdere aan elkaar zijn verbonden door inwendige stalen spankabels.

Pontons voor transport en gewicht

In horizontale ligging zijn deze tientallen meters lange pilaren tussen twee pontons naar hun definitieve positie gevaren, aldaar in een verticale positie gekanteld door een drijvende bok, en vervolgens op de bodem van de Oosterschelde gezet. Vervolgens werden de drijvende pontons die eerst als transporteurs zijn gebruikt als gewichten ingezet door de pontons aan de betonnen kolom op te trekken, en daarmee de pijlers de grond in drukkend, de pontons hangend aan kabels. Zo zijn er drie pijlerpalen per brugpijler naast elkaar komen te staan.

Koppel- en pijleropzetstukken

Vervolgens zijn er betonnen tussenstukken op de drie pijlers geplaatst, de ‘koppelstukken’, dit zijn de laagste delen van de Zeelandbrug die vrijwel altijd deels zichtbaar zijn boven water. Deze zijn eveneens met staalbewapening uitgevoerd en volgestort met beton. Waarna de omgekeerde V-vorige elementen geplaatst zijn, de ‘pijleropzetstukken’ ook weer geconstrueerd nabij de werkhaven van Kats uit twee delen. En daarop weer het zogenoemde ‘hamerstuk’, in de tekening ‘brugstuk A’ bovenop dat een deel van het wegdek draagt.

Brugstukken

Wat ook weer interessant is, dat is hoe de brugdelen met het wegdek onderling met elkaar zijn verboden en worden gedragen. Dit gebeurd ook weer door spankabels die lopen door de ‘brugstukken’ en de brugdek-delen heen, welke op spanning zijn gebracht door trekmechanismen vanaf beide zijden. Waarbij op het laatst ook de sluitstukken zijn gestort uit beton. Al met al een indrukwekkend staaltje bruggenbouw halverwege de jaren zestig.

Spanbeton

Laatst reden wij over de A16 en zagen in het voorbijgaan elementen voor nieuwe fly-overs van het Terbregseplein. En namen ook daar door ‘kabelgoten’ heen spankabels waar, die de brugdelen met elkaar gaan verbinden. Ook daar gaat straks al het voorbijgaande verkeer overheen. Allemaal hangende aan een draadje …