Lijn in de schroef

De scheepvaartgeschiedenis vertelt van strandingen als gevolg van lijnen, visnetten en sleeptrossen in de schroef. Waarmee de voortstuwing wegvalt en veelal ook de besturing van een schip. Eind mei strandde er een zeiljacht bij Westkapelle op Walcheren. Precies zo’n zeiljacht als waar wij mee varen. De schipper was overboord geraakt en had zwemmend de kust bereikt. En dat was een wonder op zich. Maar opmerkelijk was dat het jachtje een lijn in de schroef had gedraaid. Het touwwerk was via een losgat bij de schroefas gekomen. En dat zet aan het denken. Dat kan ook ons overkomen.

Vallen, schoten en trimlijnen

Vanaf de mast worden er over het kajuitdak meerdere lijnen naar de kuip geleid. Daar worden de lijnen aangehaald, gevierd en vastgezet. Lijnen waarvan de losse einden inderdaad met een golf water door de loosgaten naar buiten kunnen spoelen, onder water bij de schroef en het roer kunnen komen. Dat het touwwerk in de kuip een royale lengte heeft, daar ontkom je niet aan. Zoals bijvoorbeeld de lengte van de grootschoot. Maar ook de bundels touwwerk en losse einden van gehesen en aangehaalde zeilen. Een praktische oplossing is om bij het handelen met de lijnen de losse einden de kajuit in te leiden om de kuip vrij te houden en de lijnen ruimte te geven. Waarbij het niet ondenkbaar is dat er gestruikeld kan worden over een bos touw in de kajuitingang.

Loosgaten bij de schroef

Om de kuip, de plaats waar het roer en de zeilen bediend worden zelflozend te maken bevinden zich in de vloer loosgaten om overvloedig water af te voeren. Deze loosgaten zijn ruim bemeten, touwwerk zou erdoor naar buiten kunnen spoelen.

Touwwerk ingekort

Bij de aanschaf van nieuwe lijnen kun je beter een meter te lang dan te kort hebben. Bij een mastlengte van 10 meter kun je zomaar met vier maal 25 meter is 100 meter lijn beginnen. We nemen als maatstaf dat de lijnen zijn belegd als ware de boot in rustte met gestreken zeilen. De lijnen geven we in die situatie de lengte dat zij vlak boven de kajuitvloer blijven hangen. Vanzelfsprekend worden de lengten van loze einden langer wanneer de zeilen zijn gehesen. En bestaat er nog altijd de mogelijkheid op averij. Maar op deze ‘beginlengte’ is er ruim voldoende houvast om de lijnen aan te halen en te beleggen. En hebben we de kans op ongelukken verminderd. In ieder geval bij het varen op de motor met gestreken zeilen.

Lijnen vanaf de mast

Grootzeilval
Genuaval
Gennakerval
Kraanlijn giek
Giekneerhouder

Zie de stranding van de Vikingbank
Zie de stranding van het zeiljacht