Thor Heijerdahl (1914-2002)
Op 6 oktober 1914 werd in de Noorse havenstad Larvik Thor Heyerdahl geboren. Heyerdahl ging studeren en werd antropoloog, en ondernam een aantal wetenschappelijke maar vooral avontuurlijke expedities, waaronder de Kon-Tiki expeditie in 1947 met een vlot van balsahout, en de Ra II expeditie met een schip van papyrus in de jaren 1969-1970. Heyerdahl overleed op 18 april 2002 in de Italiaanse plaats Colla Micheri. Op de plank hadden wij een bouwdoos staan, om een model van de Kon-Tiki samen te stellen, waarmee Heyerdahl in 1947 zijn expeditiereis vanuit Peru ondernam.
In 2008 bezochten wij het Kon-Tiki museum in Oslo. 2016 maakten wij een reis naar de Azoren. Één van de expeditieleiders waren ook Thor Heyerdahl Jr. Zoon van de Thor Heyerdahl. En de conservator van het Kon-Tiki museum van dat moment. Aan boord van ms Midnatsol zagen we ook de oorspronkelijke film. De expedities van Thor Heyerdahl spreken ons tot de verbeelding. Op zeker moment vonden we deze bouwdoos, maar het kwam er niet van deze samen te stellen. Nu inmiddels wel, zoals de foto’s laten zien.
Kon-Tiki Museum Oslo
Fra vår samling: Originalt modellbyggesett av Kon-Tiki flåten i eske, 28,5 x 15,5 cm. Byggesettet ble utviklet av Kon-Tiki Museums første direktør og ekspedisjonsdeltager, Knut M. Haugland. Etter at Kon-Tiki-huset åpnet dørene 15. mai 1950, ba Haugland leketøysprodusenter om å lage et byggesett av flåten. Oppgaven ble gitt til den kjente suvenirdesigneren Arne Tjomsland. Selve produksjonen gjordes av Ottar Lilleengen, på Gjøvik, med 1200 sett, i en skala mellom 1:48 og 1:50, det første året. Bildene er av settet laget etter 1954.
Kon-Tiki schaalmodel
Het doosje heeft ook bij ons jaren op de plank gelegen. Op de tweedehands markt gevonden na onze expeditiereis naar de Azoren. Maar om allerlei redenen kwam het er niet van om het model op te bouwen. Ware het niet dat dit bouwpakket halverwege de jaren vijftig op de markt is gebracht. Aardig detail: de doos wordt in vorm gehouden met metalen klemmetjes. Eigenlijk zit al het materiaal nog als nieuw in de doos. Ooit is er iemand aan begonnen, maar deze hield het al snel voor gezien. Het is gebleven bij deels wat stammetjes aan elkaar knopen.
Kon-Tiki in een doosje
Dit mooie kartonnen doosje met inhoud gedateerd eind jaren vijftig lag al een jaar of wat op de plank. Op het deksel een afbeelding van het vlot onder zeil en een afbeelding van Kon-Tiki. Op de achterzijde een afbeelding van de afgelegde route van Peru naar Polynesië. Het kwam er maar niet van om aan de inhoud ervan te beginnen, maar nu is het ervan gekomen.
Thor Heyerdahl vernoemde het vlot naar Viracocha, de Inca-zonnegod, wiens oude naam ‘Kon-Tiki’ zou zijn: en de godheid in het geloof van de voorvaderen van de Polynesiërs, die hen tijdens hun overzeese migraties zou hebben geleid en beschermd.
Heyerdahl was gefascineerd door de oorsprong van de Polynesische cultuur. En bestudeerde als antropoloog bronnen die melding maakten van de overeenkomsten tussen de legendarische Polynesiër Tiki en een legendarische figuur uit de voor-Incatijd, Kon-Tiki. Volgens volksverhalen zou deze het vaste land van het huidige Zuid Amerika hebben ontvlucht.
Opbouw van de hut
Door gebruik te maken van de passaatwinden, de noordwaarts gerichte Humboldtstroom langs de kust van Zuid-Amerika, en de westwaarts gerichte stroom in de Pacific ten zuiden van de evenaar toonde Thor Heyerdahl aan dat het voor de oorspronkelijke bewoners van de Zuid-Amerika mogelijk moet zijn geweest met een primitief vaartuig Polynesië te bereiken.
Kon-Tiki tuigage
Wat de tuigage met andere woorden mast, zeil en touwwerk van het model betreft staan we voor wat keuzes. Bijvoorbeeld of het zeil hijsbaar gemaakt moet worden, of op zijn minst die indruk moet wekken, of dat het touwwerk dat zeil omhoog houdt gewoon vast moeten knopen. Ditzelfde geldt voor het lijkentouw rond het zeil. Naaien we dit vast met haren, of passen we lijm toe. Dan de schoten, de lijnen waarmee het zeil wordt bedient. We beschikken over geschikt touw, maar we kleuren dit wat donkerder. En doen dat met doordrenken met koffie.
Het vlot van Thor Heyerdahl
Het door Heyerdahl gebruikte vlot was samengesteld uit negen balsahouten boomstammen met een lengte van 14 meter en 60 centimeter in diameter. Deze waren aaneen gesjord met henneptouw, 3 centimeter dik. De balsa bomen waren afkomstig uit Ecuador. Achter de mast van het vlot bevond zich een hut van 8 bij 4 meter en een hoogte van 150 centimeter, opgebouwd van bamboe en met een overkapping van riet en bananenblad. Het vlot kon op koers worden gehouden met een roerblad van mangrove-hout aan een lange stok. Het zeil had een oppervlakte van ongeveer 25 m². Om de constructie zo oorspronkelijk mogelijk te laten zijn werd er geen gebruik gemaakt van bouten, moeren, schroeven of spijkers.
Thor Heyerdahl, Kon-Tiki
Kon-Tiki vlot, het roer
Nabericht
Noorwegen gaat de archeologische vondsten, bestaande uit objecten en botresten door Thor Heyerdahl in de jaren 50 en 80 tijdens expedities meegenomen van Paaseiland, teruggeven aan Chili. Het zou gaan om duizenden objecten door Heijerdahl verzamelt.
In het Kon-Tiki Museum in Oslo is het meerendeel van de archeologische vondsten van Paaseiland bewaard gebleven. Een deel daarvan wordt ook voor het publiek tentoongesteld. Thor Heijerdahl’s zoon heeft aangegeven dat het altijd de bedoeling van zijn vader is geweest om deze terug te geven aan Chili. Tijdens een staatsbezoek van het Noorse koningspaar aan Chili zijn over de teruggave afspraken over gemaakt. Thor Heyerdahl zelf, geboren in de Noorse kustplaats Larvik overleed op 87-jarige leeftijd in 2002.
Nabericht 2024, overlijden Thor Heyerdahl Jr.
Op 30 augustus 2024 overleed te Lillehammer Thor Heyerdahl Jr. in de leeftijd van 86 jaar.
Overlijdensbericht: Thor Heyerdahl Jr. 2024
