Hr.Ms. Abraham van der Hulst (1937)

Op 13 mei 1937 liep er bij de Schiedamse werf Gusto een mijnenveger van de Jan van Amstelklasse van stapel. Halverwege de jaren dertig van de vorige eeuw zijn er op de Schiedamse scheepswerf Gusto voorheen A.F. Smulders meerdere mijnenvegers in serie gebouwd. Waaronder  Zr.Ms. Abraham van der Hulst, in dienst gesteld in 1937. Vergelijkbare zusterschepen zijn er gebouwd bij scheepswerf P. Smit Jr. te Rotterdam. Dit betrof Hr.Ms. Jan van Gelder, Hr.Ms. Pieter de Bitter, en een eerste en tweede Hr.Ms. Willem van Ewijck.

Werf Gusto, Schiedam

Bij de Schiedamse scheepswerf Gusto, voorheen A.F. Smulders gelegen aan de Nieuwe Maas heeft van 1905 tot 1978 bestaan. Waar in de jaren dertig van de vorige eeuw een serie mijnenvegers van de zogenoemde Jan van Amstelklasse zijn  gebouwd. Dit waren Hr.Ms. Abraham Chrijnssen, Hr.Ms. Eland Dubois, Hr.Ms. Jan van Gelder  en Hr.Ms. Abraham van der Hulst. Schepen die ingezet konden worden als mijnenvegers en mijnenleggers. De geplaatste stoommachines voor de voortstuwing leverden voldoende vermogen om de schepen, geholpen door een effectieve stroomlijn in te kunnen zetten voor vlootescorte.

Oorlogsdreiging

De voor de Koninklijke Marine gebouwde schepen van de Jan van Amstelklasse waren op stapel gezet in onzekere tijden. In de Eerste Wereldoorlog wist Nederland haar neutraliteit te behouden bij de strijd op het Europese continent. Maar opnieuw was er dreiging van Duitse zijde. Waarop er door de Koninklijke Marine haast werd gemaakt met vlootvernieuwing. Zowel scheepswerf Gusto in Schiedam als scheepswerf P. Smit Jr. bouwde in relatief korte tijd in totaal negen schepen. Met namen van A(mstel) tot H(ulst). Niet alleen om ingezet te worden langs de Nederlandse kust maar ook in het toenmalige Nederlands Indië.

IJsselmeerflottielje

Op 10 mei 1940 viel Duitsland Nederland binnen. Waar al rekening mee was gehouden dat dit zou kunnen gebeuren. Vandaar dat er al in september 1939 een IJsselmeerflottielje was samengesteld, een vloot van patrouilleschepen op het IJsselmeer. Bij het binnenvallen van Duitsland in Nederland werd Hr.Ms. Abraham van der Hulst vanuit haar standplaats Den Helder gesommeerd het IJsselmeerflottielje te versterken.

Beschietingen vonden plaats bij Kornwerderzand en Stavoren. Onder ander het ss C. Bosman, de veerboot tussen Enkhuizen en Stavoren werd door Hr.Ms. Friso onder vuur genomen. Aangezien het ernaar uitzag dat deze ingezet zou gaan worden Duitse troepen naar Noord-Holland te varen. Dit kwam Hr.Ms. Friso duur te staan, de kanonneerboot werd tot zinkens toe onder vuur genomen. Zr.Ms. Abraham van der Hulst wist daarop bemanningsleden van de gehavende Friso van boord te halen. Ware het niet dat Nederland na het bombardement van Rotterdam capituleerde. Aan de commandanten van onder andere de Abraham van der Hulst werd opdracht gegeven hun schepen tot zinken te brengen. Onbruikbaar voor de bezetter, dat was de bedoeling. Zo werd de Abraham van der Hulst afgezonken in het Krabbersgat voor Enkhuizen.

Verwisseld en verloren gegaan

Maar daarna lopen de lezingen uiteen. De Abraham van der Hulst, door de eigen bemanning tot zinken gebracht in het Krabbersgat bij Enkhuizen werd door de bezetter gelicht en weer en onder de vlag van de Kriegsmarine in de vaart gebracht. Maar dan wordt het onduidelijk

De M553, de ex Abraham van der Hulst ging op 21 april 1944 verloren toen het schip in de Oostzee op een mijn liep. Het Nederlandse schip in Duitse dienst werd op 20 juli 1944 gelicht en verhaald naar Stettin aan de Poolse Oostzee kust. Op de Gollnowwerf brandde het schip helemaal uit na een Sovjet- luchtaanval.

Bron: Tracés of War

Op 21 april 1944 loopt er een mijnenveger van de Jan van Amstelklasse in de Oostzee op een mijn. Drie maanden later, op 20 juli 1944 wordt dit schip gelicht en Stettin wordt gebracht. Liggende bij de Poolse Gollnowwerf wordt het geraakt bij een Sovjet luchtaanval, en brand het schip geheel uit. Daarmee zou het einde Abraham van der Hulst zijn.

Hr. Ms. Willem van Ewijck 2 was nog in afbouw op de werf van P. Smit te Rotterdam toen Nederland bezet werd door de Duitsers. De mijnenveger kon niet op tijd weggesleept worden en viel in handen van de bezetter. Het schip werd voor rekening van de Kriegsmarine afgebouwd en overgevaren naar Emden, aan de Duitse oost oever van de Eems. Hier werd het schip op 30 augustus 1940 als M551 in dienst gesteld. Het schip werd behalve als torpedowerkschip ook gebruikt als escorteur.

Bron: Tracés of War

Maar de andere lezing is dat na de beëindiging van de oorlog een tweetal mijnenvegers van de Jan van Amstelklasse werden teruggevonden. Waarbij ervan werd uitgegaan dat het de Pieter Florisz en de Abraham van der Hulst betrof. De beide hervonden schepen werden hersteld op de Rijkswerf Willemsoord in Den Helder.

Op 15 augustus 1946 werd er daarop een ‘Hr. Ms. Abraham van der Hulst’ in dienst gesteld. Het schip dat achteraf de Willem van Ewijck zou zijn geweest. Dus niet het bij Gusto te Schiedam gebouwde schip dat het IJsselmeerflottielje te hulp was geschoten. Maar wel het bij Smit te Rotterdam schip dat na de oorlog in Nederlands-Indië heeft gevaren. De verwisseling heeft men nadien maar zo gelaten …

Technische gegevens

Scheepswerf: Werf Gusto, Schiedam
Bouwnummer: 715
Ontwerper:ir. D.J. de Jonge
Type: Mijnenveger
Klasse: Jan van Amstelklasse
Kiellegging: 13 november 1936
Tewaterlating: 13 mei 1937
Indienststelling: 11 oktober 1937
Lengte over alles: 55,8 meter
Breedte over alles: 7,8 meter
Diepgang: 2,2 meter
Waterverplaatsing: ledig 525 m³ beladen 620 m³
Bunkercapaciteit: 110 ton stookolie
Voortstuwing: twee Stork Triple Expansie stoommachines
Stoomketels: twee Yarrow waterpijpketels
Vermogen: 1600 IPk
Maximum snelheid: 15 Knopen
Actieradius bij 15 Knopen: 1600 Zeemijl
Actieradius bij 11 Knopen: 4700 Zeemijl
Bemanning: 45 koppen

Lees meer over mijnenvegers van de de Jan van Amstelklasse bij Onze Marinevloot en bij Traces of War over de inzet voor het IJsselmeerflottieje.