Loodsboot Castor (1950)

Op 2 december 1949 liep bij scheepswerf Gebroeders Pot te Bolnes loodsboot Castor van stapel, om in de loop van 1950 opgeleverd te worden aan het ministerie van defensie. Het schip is gebouwd naar een ontwerp uit 1946, en heeft in de periode van 1950 tot 1980 hoofdzakelijk dienst gedaan op de ‘kruispost’ bij de Wester Eems-boei op de rede van Delfzijl. Met als taak het halen en brengen van loodsen van en naar uitgaande en binnenvarende zeeschepen.

Loodsen zijn gidsen op het water die de kapiteins en stuurlieden van schepen terzijde staan met hun lokale kennis van het vaarwater. De benaming ‘loods’ is mogelijk afkomstig van de oud-Nederlandse woorden ‘leydtsager, leydsager, leitsager en leitsagher’ waarin de begrippen ‘leiden’ en ‘zeggen’ hoorbaar zijn. Maar ook een herleiding naar het woord ‘loden’ is denkbaar, meer nog naar het ‘peillood’, een loden gewicht waarmee de waterdiepte wordt gepeild.

Vernoemd naar sterren

Traditiegetrouw worden Nederlandse loodsboten vernoemd naar de voor de astronavigatie geselecteerde sterren van het firmament. Zoals ook de voormalige loodsboot Castor, met gevoel voor maritieme historie bewaard en onderhouden,  zichtbaar op de foto. Zonder het karakter van het schip tekort toedoen krijgt de Castor oorspronkelijke kleuren en elementen terug die herinneren aan haar varen onder de vlag van het ministerie van defensie, maar dan wel met een eigen stijl: de zwarte romp met witte patrijspoortranden en deklijn is gewijzigd in een witte romp met crème deklijn. De glanzend zwarte schoorsteen heeft ook een stijlvol motief in glanzend zwart met nautisch crème gekregen, en dat staat haar goed! Gaandeweg staat er het vast wel onklaar gemaakte luchtafweergeschut op het voor- en achterschip, en zijn er de teakhouten dekkisten die het schip de stijl van voorheen terug hebben gegeven na een intensieve restauratie.

Loodsdienst Delfzijl

De Castor is gebouwd door Scheepswerf Gebroeders Pot te Bolnes en in 1950 opgeleverd aan de Koninklijke Marine is gebouwd naar een ontwerp uit 1946. In de periode van 1950 tot 1980 heeft zij dienst gedaan als loodsboot op de ‘kruispost’ bij de Wester Eems-boei op de rede van Delfzijl: met als taak het halen en brengen van loodsen van en naar uitgaande en binnenvarende zeeschepen.

Communicatievaartuig

Tevens werd de Castor, gelijk de andere Nederlandse loodsboten, paraat gehouden om direct binnen NAVO-verband als communicatievaartuig ingezet te worden ten tijden van de Koude Oorlog, bijvoorbeeld bij het begeleiden van konvooien op Atlantische routes. De verklaring voor het aanwezige luchtafweergeschut en de opmerkelijke masten waarvan de verstaging fungeerde als antenne.

Evacuatievaartuig

Daarbij waren loodsvaartuigen ook bestemd om dienst te kunnen doen als evacuatieschepen, om bijvoorbeeld leden van het Koninklijk Huis, de Nederlandse regering in veiligheid te brengen. Zoals bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een loodsboot ook werd ingezet om goudstaven van De Nederlandse Bank veilig te stellen. De bunkers (brandstofvoorraad) en drinkwatertanks van de na-oorlogse loodsboten waren toereikend om non-stop de Atlantische Oceaan over te steken, of om naar Zuid-Afrika te varen.

Kerkschip

Op zeker moment was de taak als loodsboot ten einde vanwege vlootvernieuwing van het Loodswezen. Waarna de Castor van 1987 tot 1999 gevaren als Kerkschip onder de naam ‘Redeemer’ (Engels voor ‘Verlosser’) Deze zendingsreizen kregen gestalte door vanuit Malta evangelisch missiewerk te verrichten voor Turkije, Griekenland en Albanië. ook was er de intentie om naar Vietnamese wateren te gaan.

Gerestaureerd

Maar daarvan is het niet gekomen. Op zeker moment kwam het terug in Nederland, en heeft het jaren doelloos gelegen in de haven van Urk. Liefhebbers hebben het schip gerestaureerd met als thuishaven Rotterdam, dicht bij de plaats waar de kiel van de Castor is gelegd.

Technische gegevens Castor

Gebouwd N.V. Scheepsbouwwerf 
Gebr. Pot, Bolnes
Bouwnummer: 916
Te water gelaten: 2 december 1949
Proefvaart: 29 juli 1950
In dienst genomen: 31 juli 1950
Lengte over alles: 45,87 meter
Breedte over alles: 8,43 meter
Diepgang: 3,39 meter
Holte: 5,86 meter
Tonnage: 439 BRT, 114 NRT
Voortstuwing: Motor MAN R556N11 
6 cilinder direct omkeerbare viertakt diesel
Cilinderdiameter 365 mm
Cilinderslag 550 mm
Machinevermogen: 478 kW bij 300 omw/min
Kruissnelheid 12 knoop
1950 t/m 1984 Ministerie 
van Defensie / Loodswezen
26 september 1983 uit dienst

Zusterschepen Antares (verstelbare schroef), Bellatrix, Betelgeuze, Pollux, Procyon en Sirius