Uit de vaart genomen

‘De boomkorkotter TX-29 Helena Elizabeth maakte voor de Kerst de laatste visreis. De eigenaren P. Drijver en Zonen uit Oosterend stoppen er mee en de kotter gaat definitief voor de kant. Schipper Marco Drijver, al 42 jaar op zee, ziet geen toekomst meer.’ Aldus een citaat uit de Schuttevaer van 5 januari 2022

Boomkorvisserij

De boomkorvisserij is een vorm van visserij die eeuwenlang door Nederlandse vissers is gebruikt. Lange tijd werd door middel van een boomstam het over de zeebodem voortgesleepte visnet opengehouden. Aan deze methode dankt de boomkorvisserij haar naam: de kor is de benaming voor trechtervormige visnet. Later is de boomstam vervangen door een stalen buis. Aan de uiteinden van deze buis bevinden zich sloffen die over de zeebodem glijden en die de ‘boom’ op een zekere hoogte van de zeebodem houdt, en daarmee de kor openhoudt. De sloffen verminderen ook de weerstand van het over de bodem heen slepen van het net, wat het brandstofverbruik reduceert.

Ook de kor is aan de sloffen bevestigt: tussen de twee sloffen en langs de boom bevindt zich de onder- en bovenpees waaraan het visnet is vastgemaakt. Tussen de sloffen in bevinden zich ook stukken ketting: de platvis zoals tong en schol heeft zich gewoonlijk ingegraven in het zand van de zeebodem, maar de rammelende kettingen schrikken de vis op en komen terecht in het visnet. De kettingen worden daarom wekkerkettingen genoemd.

Bij de boomkorvisserij wordt zowel aan stuurboord als aan bakboord van de boomkorkotter een visnet uitgezet. Dit gebeurt door middel van twee gieken, stalen ‘bomen’ die aan weerszijde van het schip horizontaal worden gezet en waaraan de boom met de sloffen en de wekkerkettingen en het visnet worden voortgesleept.

Oudeschild

In de haven van Oudeschild zagen we deze drie aan onttakeling onderhevige boomkorkotters liggen, de TX-3 Biem Jan, de TX-29 Helena Elizabeth en de TX-94 Avontuur. Van alle drie de schepen was het visgerei van boord, evenals de installaties aan dek voor de verwerking van de vangst. Er is een optelsom van redenen waarom deze vissersschepen, vaak deel uitmakende van familiebedrijven uit de vaart worden genomen.

Duur betaalde vis

De windmolenparken in de Noordzee verkleinen de visgronden, dit speelt niet alleen langs de Nederlandse kust maar ook langs de Belgische, de Engelse en de Deense kust. Waarbij schepen ook aan slijtage onderhevig zijn en onderhoud nodig hebben. En voortdurende aanpassingen om aan veranderende wet- en regelgeving te blijven voldoen, op het gebied van navigatie, veiligheid en techniek. Zo kwam er de ontwikkeling van de brandstof besparende pulsvisserij waarbij de wekkerkettingen achterwege kunnen blijven, maar kwam er ook een verbod op de pulsvisserij, gaan er stemmen op voor een verbod van bodem beroerende vismethoden. Er is de invloed van natuur- en klimaatbelangen, er zijn de vangstquota en de afnemende visstand, en toenemend gebrek aan opvolging in de familiebedrijven, ofwel aan vakbekwame bemanningsleden. Het één staat niet los van het ander. De hoge brandstofkosten, evenals die van smeer- en andere olieën hielden schepen recent al in de haven. Uitvaren om te gaan vissen kostte meer dan stilliggen. Een onzekere toekomst dus. Al met al redenen waardoor de vis duur betaald wordt, en bedrijfsvoering en investering zakelijk berekend niet langer zin heeft. En de sanering door de overheid het overblijvende alternatief is. Met stoppen van de visserij en sloop van de schepen tot gevolg.

Wat nog van waarde is

Alternatief

Wie er oog voor heeft ziet dat dergelijke kotters mooi gebouwde schepen zijn. De uitwaaierende boegen, de deklijn die een mooie zeeg laat zien, en ook onder water een rond onderwaterschip. Ook de buiskappen over het voorschip en de opbouw zijn een lust voor het oog. Bovendien zijn deze schepen sterk gebouwd. Er zijn meerdere voorbeelden van voormalige viskotters die een metamorfose hebben ondergaan naar een goed zeilend zeegaand zeilschip.  Zie bijvoorbeeld de Thalassa. Dat daar grote investeringen mee gemoeid zijn spreekt voor zich, uitgaande van de romp en dek als basis. Waarbij de eerlijkheid leert dat momenteel de markt overspoeld wordt met uit de vaart genomen viskotters.

Specificaties TX-29

Gebouwd in 1985 door Scheepswerf Visser in Den Helder
Bouwnummer 103

Lengte over alles: 40,42 meter
Breedte over alles: 8,01 meter
Diepgang: 4,35 meter
Tonnenmaat: GT 348
Motorvermogen bij nieuwbouw: 2280 Pk / 1677 kW Bolnes
Hermotorisering 1998 wederom: 2280 Pk / 1677 kW Caterpillar
Sinds 2006 afgesteld op 1999 Pk / 1471 kW

In de vaart genomen als HD-4 Hendrik Petronella
Sinds 1994 gevaren als TX-29 Helena Elizabeth