Gouda en de Reeuwijkse Plassen

De Zuid-Hollandse plaats Gouda ligt in het zogenoemde Groene Hart tussen Den Haag, Rotterdam en Utrecht in. Aan de zuidzijde ligt Gouda een de rivier de Hollandse IJssel, een getijdenwater in verband met de open verbinding met de Nieuwe Maas, het Scheur en de Nieuwe Waterweg. Waarbij ook de waterstand op de rivieren de Lek, de Noord en de Beneden Merwede van invloed zijn. De Gouwe is de voormalige rivier die westelijk van Gouda ligt, vandaag de dag een gekanaliseerd water vanwege de afsluitende sluizen.

Noordoostelijk van Gouda liggen de Reeuwijkse Plassen ontstaan door het ontginnen van turf, in vroeger tijd na het drogen van de gestoken veen de aangewezen brandstof voor de pottenbakkerijen en bierbrouwerijen van Gouda. Gouda staat dan ook niet alleen bekend om de Goudse kaas, een harde kaas uit de Krimpenerwaard en de omgeving van Stolwijk en Haastrecht maar verhandeld op de Goudse kaasmarkt, en de  Goudse kaarsen uit de Goudse kaarsenfabriek, opgericht in 1885.

William Baernelts

Goudse pijpen zijn ook een bekend fenomeen. De fabrikage van pijpen werd in Gouda in het begin van de zeventiende eeuw geïntroduceerd door Engelse vluchtelingen die een nieuw bestaan probeerden op te bouwen. De eerste pijpenmaker die in Goudse bronnen staat vermeld, is de Engelsman William Baernelts. Hij legde de grondslag voor de Goudse Pijpenindustrie die tot ver in de tweede helft van de achttiende eeuw floreerde. Waaruit aardewerkfabriek Royal Goedewaagen is voortgekomen, bestaande sinds het jaar 1610. En dan zijn er ook nog de Goudse stroopwafels. Nog een beetje warm vind ik ze het lekkerst, maar dit terzijde.

William Shakespeare

Een bijzonder verhaal aangaande William Baernelts klik hier

Gouda en de Gouwe

Hoe zou Gouda aan haar naam zijn gekomen? Een link naar het riviertje de Gouwe ligt voor de hand. Maar er is ook een andere verklaring: etymologen verwijzen naar ‘Gold-a’ of ‘Gold-ach’. Het water van de ‘Gouwe’ zal een helder geelbruinekleur gehad hebben als gevolg van de veengronden en rietkragen. Een Aa of een Ee komt vaker voor in Nederland als aanduiding voor een rivier, zoals de Dokkumer Ee en de Brabantse Aa. Wat was er nu eerder, de Gouwe of Gouda? Wellicht een verhaal van kip en ei. Maar de namen Gouwe en Gouda kunnen ook afgeleid zijn van ‘Ghawege’, ‘Gawege’ of ‘Gauwege’ waarmee bedoeld werd een ‘Gaweg’, een verbindingsweg naar een andere weg. Zowel langs als over het water. Vergelijkbaar met de ‘Gaewhege’ ofwel ‘Gaag’ in het waterrijke Delfland, ook wegwant aan ‘Gawege’. Zoals ook ‘Delfgouw’ een plaatsnaam is. Over verbindingswegen gesproken, Gouda ligt aan de ‘Staandemastroute’, de vaarweg van Breskens tot Delfzijl bevaarbaar voor schepen met staande masten.

750 jaar stadsrechten

In 1272 verkreeg Gouda stadsrechten van graaf Floris V. Dit jaar (2022) bestaat de stad Gouda dus 750 jaar. Vandaar dat Gouda momenteel opgesierd is met allerhande beschilderde beelden, een figuur die een kaas draagt. Een plaatje van het historische Goudse stadhuis is dus op zijn plaats. Bij deze.