Navigatie op zee

De kaartentafel aan boord van een zeeschip bevindt zich gewoonlijk in of direct achter het stuurhuis. Op de kaartentafel ligt de zeekaart uitgespreid van het gebied waar het schip zich bevindt of de bestemming daarvan. In lades onder de kaartentafel liggen de andere aanwezige zeekaarten. Een beschrijfbare folie kan over de zeekaart heen gelegd zijn om de zeekaart schoon te houden. Geen koffievlekken op de kaart! Beschrijfbaar om aantekeningen als koers, snelheid en tijdstippen te noteren.

Old School

Voor het werken met papieren zeekaarten zijn de belangrijkste hulpmiddelen een rol- of parallelliniaal, een kaartpasser, potlood en gum. Andere hulpmiddelen zijn een kaartplotter en een tekendriehoek. Belangrijke navigatie-instrumenten zijn bij het ‘Old School’ navigeren het (peil)kompas, het log en bij oceaanoversteken een sextant. Radiopeiltoestellen en DECCA passen ook in dat rijtje. Maar dit is allemaal nostalgie. Sinds de intrede van de satellietnavigatie en de digitale zeekaart.

Een zeiljacht met kaartentafel

Hoe bijzonder was het dat op een zeker moment een zeiljacht ons eigen was met een heuse kaartentafel. Het formaat zodanig dat een zeekaart van de Hydrografische Dienst er dubbelgevouwen op uitgespreid kon worden. De kaartentafel zelf een klep waaronder andere zeekaarten, stroomatlassen, vaarreglementen, het logboek en nog meer lagen opgeborgen. Boven de kaartentafel de marifoon, dieptemeter, de satelietnavigator en het schakelpaneel. Daarbij een pennenbak voor passer en de potloden. Je kon aan deze kaartentafel staan en zeevast zitten. En dat in een scheepje van acht en een halve meter.

Uitschuifbare kaartentafel

Ons huidige scheepje is kleiner dan het aangehaalde zeiljacht. Maar ook daar is een kaartentafel aanwezig. Weliswaar niet vast ingebouwd, maar een uitschuifbaar tafelblad. Maar de bruikbaarheid daarvan is beperkt. Niet stevig genoeg om op te leunen, de hoogte onhandig om aan te staan, eraan zitten is geen doen. En uitgeschoven verdwijnt de electronica letterlijk onder de tafel. Daarom is het blad, want meer is het niet vrijwel altijd ingeschoven. Raadplegen we de papieren zeekaarten, dan liggen deze op de kajuitbank, of buiten in een kunststof hoes. Maar dat komt nauwelijks voor.

Navigeren op tablet

Want in de praktijk varen wij hoofdzakelijk op het beeldscherm van een tablet. Waarop we ons scheepje zien varen op een digitale zeekaart. Met meer informatie dan we in de meeste situaties nodig hebben. Wind, stroom, koers, vaart, tijd, positie, de kaart in één oogopslag; waarmee de overige instrumenten overbodig kunnen worden, met de tablet in de hand. Tenminste, zolang de batterijen geladen zijn en de apps geüpdatet. Het is een blijk zeemanschap terug te kunnen vallen op de back-ups. Wanneer het tablet het af laat weten beschikken we nog over het kompas, de papieren zeekaart en de stroomatlas.

Navigatieinstrumenten

Plaatsbepaling Philips MK9 Global Positioning System

Koersen en peilen Silva 102/BH Stuurkompas

Koersen NASA Clipper Electronisch kompas

Afstand en snelheid NASA Clipper Easylog

Diepte NASA Clipper Dieptemeter

Communicatie Yeasu FTM 2002 Marifoon