Pieterpad door Drenthe
We vervolgen het Pieterpad door Drenthe. Zoals te verwachten over de heiden en langs hunebedden. En over voormalige militaire oefenterreinen. Die het wandelen vanwege het losse zand een ware oefening maakt. We komen langs het Ellertsveld en de Brammerthoop waarover een sage wordt verteld. Het Pieterpad dat leidde over de heiden, deed dwalen door bossen en liep langs uitgestrekte velden.
Hunebedden
Een hunebed wordt verondersteld te zijn een prehistorisch grafmonument dat is opgebouwd uit grote zwerfstenen. Dit hunebed zou gebouwd zijn tussen 3400 en 3100 voor Christus door mensen uit de Trechterbekercultuur. Dit was een agrarische cultuur die verbreid was over het noordoosten van Nederland, het noorden van Duitsland, Denemarken, het zuiden van Zweden en het noorden van Polen. In Drenthe, Groningen en Overijssel hebben zeker tachtig hunebedden gestaan. De stenen waarvan de hunebedden zijn gebouwd zijn ongeveer 150.000 jaar geleden door gletsjerijs uit Scandinavië naar het noorden van Nederland gevoerd.
Jacobuskerk van Rolde
Het Pieterpad door Drenthe loopt langs de kerk van Rolde. Rond het jaar 900 werd hier een houten kerkgebouw gesticht, rond 1200 vervangen door een bakstenen kerkgebouw in Romaanse stijl, dat wil zeggen met ronde togen boven de deuren en ramen. In 1625 kwam daar een Gotisch kerkgebouw voor in de plaats, zoals de kerk van Rolde er nu uitziet. Maar dat had ook anders kunnen verlopen, half in de negentiende eeuw was de staat van de kerk zo slecht dat overwogen werd het gebouw af te breken. Zo rigoureus heeft men het probleem destijds niet aangepakt, het werd beperkt tot het verlagen van het dak, het ‘schip van de kerk’. Maar in de periode 1961-1964 is de kerk weer gerestaureerd en teruggebracht in de oorspronkelijke Gotische bouwstijl met het dak weer naar de oorspronkelijke hoogte van rond 1850.
Jacobus de Meerdere
De kerk dankt haar naam aan de apostel Jacobus de Meerdere. Bij de restauratie en opgravingen in 1961 is er een zogenaamde Jacobsschelp gevonden. Deze heeft zoals archeologen hebben vastgesteld ingemetseld gezeten in een klein altaar (voor de Reformarie) aan de zuidzijde van de kerk. Mogelijk dat deze Jacobsschelp door een bedevaartganger is gedragen, gaande of komende uit Santiago de Compostella in Spanje. Santiago is een vervoeging van Sint Jacob. Compostella betekent ‘Ster boven de aarde’. Mooi is dat de teruggevonden Jacobsschelp nu een plaats heeft in een vitrine in de kerk. Ook is er een gebrandschilderde Jacobsschelp aangebracht in het raam boven de plaats waar eens het pelgrimsaltaar heeft gestaan.
De Jacobuskerk van Rolde staat dan ook niet alleen langs het Pieterpad van Pieterburen in Groningen naar de Sint Pietersberg in Limburg, maar is ook gelegen naast het Jabikspaad, een voorloper van het Pelgrimspad naar Santiago de Compostella in Spanje.
Schoonoord, Ellert en Brammert
Het verhaal gaat dat er vier eeuwen geleden twee reuzen in Drenthe hebben gewoond. De één zegt vader en zoon, de ander zegt twee broers. Hoe dan ook, grote ruwe kerels die leefden in een ondergrondse hut op het grote heideveld, tot aan de dag van vandaag bekend als het Ellertsveld.
Vanuit hun hut stroopten de rovers de omgeving af, voorbijgangers op het Ellertsveld en in de nabijheid van de Brammerthoop werden niet geduld. Vanuit hun ondergrondse onderkomen hadden Ellert en Brammert in verschillende richtingen draden gespannen, verbonden aan een klepel van een bel. Iemand hoefde de draden maar aan te raken en de bel in het ondergrondse hol begon te klungelen. Waarop Ellert en Brammert naar buiten stoven om de indringers te knuppelen.
Op een dag waren Ellert en Brammert weer eens aan het struinen door Drenthe. Aangekomen in het dorpje Orvelterveen zagen ze Marieke zitten. Het arme meisje werd meegesleept naar het hol op het Ellertsveld en hielden haar als slavin. Maar het meisje in huis maakte ook dat de reuzen voortaan niet meer samen op rooftocht konden gaan. Één van hen beiden moest in het hol blijven om hun prooi niet te laten ontsnappen.
Op een dag, toen Brammert weer eens op rooftocht was, vond Ellert dat het tijd was om zijn baard te laten scheren. Dat moest Marieke maar eens doen, vond hij. Marieke zag haar kans schoon met het mes in haar handen, de rest laat zich raden. Marieke vluchtte het hol uit en rende over het veld met de draden.
Prompt hoorde Brammert de bel rinkelen. En trof in het onderkomen het drama aan. Ternauwernood haalde Marieke het dorp. De volgende morgen trof men in de voordeur van het ouderlijk huis een bijl. Uit angst voor wraak verlieten Marieke en haar ouders Orvelterveen, evenals alle alle andere bewoners van het dorp Orvelterveen. Waarvan de huizen vervielen en verdwenen uit het Drentse land.
Varianten op het verhaal
Er zijn ook andere varianten op het verhaal, waarin Ellert en Brammert de broers zijn, op zoek naar de sleutel van het geluk. Wantrouwen maakt zich meester wanneer Ellert bij de Brammert een glimp van blijheid waarneemt. Jaloezie en achterdocht maakt zich van Ellert meester. Zou hij de sleutel naar het geluk hebben gevonden? Na zeven jaar ‘huishouden’ vraagt het meisje of zij naar de kerk mag gaan. Daar biecht zij bij de pastoor haar situatie op, en zegt een spoor van erwten uit te leggen naar de ingang van de grot, langs de draden van de bel. De dorpsbewoners volgen het spoor en brengen Elllert en Brammert om het leven en bevrijden het meisje. Het Ellertsveld en de Brammerthoop zijn de stille getuigen.
Resumé, 64 kilometer
Dit was dan het tweede gelopen deel van het Pieterpad, begonnen op de Brink van Zuid Laren, u weet wel, van Berend Botje, om drie dagen later te eindigen in Sleen. Op de eerste dag van dit deel gekomen tot aan de kerk van Rolde, de tweede dag van Rolde naar het openluchtmuseum Schoonoord, en op de derde dag van Schoonoord naar Sleen. Bij elkaar opgeteld 63,9 kilometer in drie dagen.
63,9 kilometer in drie dagen
