NASA Clipper Elektronisch kompas
Een elektronisch kompas als de NASA Clipper werkt op basis van het aardmagnetisme, volgens het ‘fluxgate’ principe: spoelen of windingen wekken meer of minder elektrische stroom op afhankelijk van de bekrachtiging door het aardmagnetisme door deze spoelen. Dit elektrische signaal wordt door elektronica omgezet in een digitale weergave op het beeldscherm.
Een ‘gewoon’ magnetisch kompas werkt op basis van één of meer vrij draaiende magneetnaalden welke zich richten naar de magnetische noord- en zuidpool van de aarde. Ook een elektronisch kompas werkt op basis van het aardmagnetisme, maar volgens het ‘fluxgate’ principe: spoelen of windingen wekken meer of minder elektrische stroom op afhankelijk van de bekrachtiging door het aardmagnetisme door deze spoelen. Dit elektrische signaal wordt door elektronica omgezet in een digitale weergave op het beeldscherm.
Handleiding NASA kompas
Demping van het kompas
Afhankelijk van de omstandigheden beweegt zich een schip door wind en golven en het varen zelf. De bewegingen van stampen, gieren en hellen die ook inwerken op een kompas kunnen worden gedempt door een cardanische ophanging en door de kompasroos te laten bewegen in een vloeistof. Waarmee de aanwijzingen van het kompas rustiger verloopt.
Bij het NASA kompas kan de demping elektronisch worden ingesteld. Dat gaat als volgt: druk tegelijk de knoppen STEER en DEC In. Daaropvolgend verschijnt de letter L, A of H op het scherm. L staat voor een lichte demping, A voor gemiddelde demping, H voor hoge demping. Door STEER en DEC samen in te drukken wordt de instelling gewijzigd, na twee seconden wordt de instelling L, A of H vastgelegd.
Koersaanwijzing
Op het kompas kan de te varen koers worden ingesteld. Dit werkt als volgt: breng het schip op de te varen koers, druk vervolgens op de knop STEER. Er verschijnt een ‘zeilstreep’ in het midden bovenaan het scherm. Wanneer er van de ingestelde koers wordt afgeweken verschijnen er links of rechts van de ‘zeilstreep’ pijlen. Hoe groter de koersafwijking, hoe meer pijlen. De fabrieksinstelling voor de foutwaarde is 3° per pijl, in de ‘instellingen-stand’ kan de fabrieksinstelling worden gewijzigd.
Koersalarm
Wanneer de ‘Koersaanwijzing’ is ingeschakeld kan het ‘Koersalarm’ worden ingeschakeld door tegelijk de knoppen INC en DEC in te drukken. Er verschijnt daarop een ‘bel’symbool op het beeldscherm. Uitschakelen kan door beide knoppen opnieuw in te drukken. Met de knoppen INC en DEC kan het moment van alarm worden ingesteld. Door INC en DEC samen in te drukken kan het koersalarm weer uitgeschakeld. Dit gebeurd ook door het indrukken van de knop STEER.
Beeldscherm verlichting
De mate van verlichting van het beeldscherm kan met de ILLUM knop worden gewijzigd in stappen stap van nul tot negen. Vanzelfsprekend zal het instrument meer elektrische stroom gebruiken bij gebruik van de verlichting.
Samenvatting beginscherm / navigatiescherm
STEER + DEC = Demping
STEER = Koersinstelling
INC + DEC = Koersalarm
INSTELLINGEN MENU
Er zijn vier kompas-eigenschappen welke in de modus ‘Engineering’ kunnen worden ingesteld:
* Magnetische- of ware koersweergave
* Variatie
* Deviatie
* Koersgevoeligheid
Het Instellingenmenu wordt geactiveerd door tijdens het inschakelen van de elektrische spanning de knop ILLUM wordt ingedrukt. In het beeldscherm verschijnen de letters ‘En’. Wanneer na twee seconden de knop wordt losgelaten wordt de magnetische variatie in graden weergegeven. De huidige instelling wordt weergegeven als ‘MAG’ of ‘TRUE’, staande voor de referentie het magnetische- of het ware noorden.
Magnetische – of ware koers
Omschakelen van MAG naar TRUE gebeurd door gelijktijdig STEER en INC in te drukken. Door op ILLUM te drukken gaat het kompas terug naar het gewone scherm.
Variatie
De magnetische variatie varieert van jaar tot jaar en van plaats tot plaats. De variatie kan worden gevonden in Almanakken, op kaarten en in grafieken. De variatie is de correctie van het magnetische noorden ten opzichte van het ware noorden. Een westelijke variatie wordt gecorrigeerd met een positieve waarde, een oostelijke variatie met een negatieve waarde.
Ga naar het ‘Instellingen-menu’ door ILLUM ingedrukt te houden tijdens het inschakelen. Het display toont gedurende twee seconden ‘En’ waarna de ingestelde variatie wordt weergegeven, bijvoorbeeld 6,5°.
Instellen van de Variatie
Elke druk op INC of DEC verandert de opgeslagen variatie in stappen van 0,1°. De ingestelde waarde wordt herhaald in het cijfer van de achtergrondverlichting. Wanneer de totale variatie groter is dan 9,9° wordt alleen het getal achter de komma weergegeven in het cijfer van de achtergrondverlichting. Door op ILLUM te drukken, waarmee teruggekeerd wordt naar de normale koersindicatie, weergegeven naar de herziene magnetische waarde.
Deviatie
Het aanwezige scheepsmagnetisme beïnvloedt de aanwijzing van het kompas. Het aanwezige scheepsijzer is daarvan een voorbeeld, bijvoorbeeld een stalen romp of het ijzeren ballastgewicht in de kiel. Ook de magneet van een luidspreker kan het kompas beïnvloeden. Deze fouten kunnen in het Clipper elektronisch kompas worden gecompenseerd door het vaartuig af te meren in de richting van geografische kenmerken waarvan de positie en peiling bekend is.
Kompasring
De eerste stap is de noordinstelling uit te lijnen, en daarmee de ‘kompasring’. Leg het schip in de lijn noord-zuid. Als blijkt dat het kompas ook in andere richtingen voldoende nauwkeurigheid aanwijst zijn de invloeden van magnetische velden dusdanig dat geen verdere compensatie nodig is. Is dit wel het geval, volg dan de volgende procedure:
Breng het apparaat via ILLUM in de Engineering-modus en druk vervolgens tegelijkertijd op de drie toetsen STEER, INC en DEC. Het woord “clr” wordt gedurende twee seconden weergegeven om aan te geven dat de indicatie overeenkomt met de noord-gerichtheid van het schip, en om aan te geven dat alle instellingen voor kompasfoutcompensatie zijn gewist.
Compenseren van de deviatie
1. Houd ILLUM ingedrukt tijdens het inschakelen van het kompas, en laat daarna de ILLUM-toets los.
2. Druk op STEER, INC en DEC om in de ‘kompascompensatiemodus’ te komen. Het eerste scherm is 45°, wat Noord-Oost vertegenwoordigt.
3. Breng het vaartuig naar de weergegeven koers met behulp van een referentiekompas of kaarten.
4. Wacht ten minste tien seconden na het uitlijnen van het vaartuig om de demping op de juiste waarde te laten komen en druk daarna op STEER om de kompasfout in te voeren. Het display toont “At” gedurende twee seconden waarmee aangegeven wordt dat de deviatiewaarde is opgeslagen.
5. Druk op INC om de weergave 45° vooruit te zetten en ga dan verder met de reeks bij instructie 3 totdat ook 315° is gevoerd.
6. Druk na de gehele procedure tegelijk op INC en DEC om terug te keren naar de modus ‘Engineering’.
7. Druk op ILLUM om de unit weer normaal te laten werken.
Koersgevoeligheid
Ga naar Engineering is (“En” wordt weergegeven) door ILLUM ingedrukt te houden tijden het inschakelen van de spanning. Om de gevoeligheid in te stellen worden STEER en DEC gelijktijdig ingedrukt. De aanduidingen MAG en TRUE verdwijnen, de eerste bakboord- en stuurboord chevrons lichten op, dit geeft dat de gevoeligheid kan worden ingesteld.
De stapgrootte wordt weergegeven in graden. De fabrieksinstelling is 3°. Druk op INC om de instelling in stappen van 1° te verhogen en op DEC om de instelling in stappen van 1° te verlagen. De minimale instelling is 1°, en de maximale is 10°.
De maximale weer te geven fout is altijd 13 maal de getoonde stapgrootte. Wanneer 1° is ingesteld, dan is de maximale indicatie van een koersfout die kan worden weergegeven 13° aan bakboord of stuurboord. Wanneer 10° wordt gekozen, dan is de maximale indicatie van een koersfout die kan worden weergegeven 130° aan bakboord of stuurboord.
Door op STEER te drukken wordt teruggekeerd naar Engineering. Het technische menu wordt verlaten door op ILLUM te drukken, waarmee teruggekeerd wordt naar de normale koersaanduiding.
Samenvatting Engineering / Instellingenmenu
ILLUM + inschakelen = Instellingenmenu
STEER + INC = Magnetische- of Ware noorden
STEER + DEC = Koersgevoeligheid
INC + DEC = Deviatie
Disclaimer
Het bovenstaande is zo nauwkeurig mogelijk beschreven maar wij geven geen garantie op een goede werking en weergave van de apparatuur. Daarom vrijwaren wij ons van alle vormen van aansprakelijkheid bij gebruik van bovenstaande uitleg.