ms Rigel (1948)

De voormalige loodsboot Rigel staat sinds 1999 aangemerkt als varend historisch monument. En dat heeft goede redenen. Ondanks haar leeftijd, de kiellegging heeft plaats gevonden in 1942, bevindt het schip sinds ondanks hermotorisering en verbouw van het stuurhuis zich nog vrijwel in originele staat. De Rigel heeft in de periode van 1948 tot 1974 de loodsdiensten verricht in de regio Rijnmond op de rede van Hoek van Holland, gefungeerd als bevoorradingsschip voor de lichtschepen Goeree en Noord-Hinder, en heeft een aantal meteo-reizen gemaakt na de Watersnoodramp van 1953, om in internationaal verband als weerschip te fungeren in de Noord-Atlantische oceaan. In 1979 is ms Rigel van de Dienst der Domeinen aangekocht door het Zeekadetkorps Maassluis, sindsdien fungeert het als opleidingschip.

Trawler, Mijnenjager, Vorpostenboot, 1942-1944

Tijdens de bezetting van Nederland wordt in 1942 is bij de N.V. Haarlemsche Scheepsbouw Maatschappij de kiel gelegd voor een zogenoemde Groenlandtrawler, met bouwnummer 396. Dit voor rekening van de Duitse  Reederei Bisschof & Co. te Hamburg. Maar tijdens de bouw wordt het schip door de bezetter aangemerkt om bestemd te worden voor de Deutsche Kriegsmarine als MFL 1. MFL staat daarbij voor Marine Fisch Logger, geclassificeerd als de ‘Burg-klasse’. Het concept is een vissersschip maar voorzien van luchtafweergeschut, om het na de oorlog weer geschikt te maken voor de visserij.

Maar bij het van stapel lopen in Haarlem op 20 juli 1944 volgt een wijziging, het schip gaat te boek gesteld worden als M3682. Waarbij de M staat voor behorende tot het Minensuchflottille, de mijnopruimingsvloot. Maar rond 3 oktober 1944 wordt M3682 gewijzigd in V807, waarbij de V staat voor Vorpostenboot. Wijzigingen die tekenend zijn voor de tijd en het handelen van de bezetter gedurende de oorlogsjaren. Op 17 oktober 1944 wordt het schip opgeleverd aan de Kriegsmarine, om in dienst te worden genomen als V807, bedoeld om Duitse konvooien te begeleiden langs de Nederlandse kust.

Ombouw tot loodsboot, 1948

Bij de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog wordt het schip tot oorlogsbuit verklaard, en in mei 1946 afgeleverd bij de scheepswerf L. Smit & Zn. te Kinderdijk. Aangezien Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog meerder loodsboten heeft verloren wordt het schip onder bouwnummer 427 verbouwd tot motorloodsvaartuig, voorzien van een door J&K Smit te Kinderdijk gebouwde SMIT-MAN dieselmotor van het type R557. Op 11 oktober 1948 vindt de proefvaart plaats, waarna het op 14 oktober 1948 in dienst wordt genomen.

Pennantnummer

Aanvankelijk wordt het schip gekenmerkt als HB 11 ofwel Hulp Bewaking 11 en bestemd voor het Loodswezen dat dan onderdeel is van het Ministerie van Marine. In 1950 wordt aan de Rigel het pennantnummer A 820 toegekend, eensluidend met de aanduidingen van schepen ressorterend onder de NAVO. Maar in de eerste jaren na de oorlog werd er de keuze gemaakt om loodsboten te vernoemen naar voor navigatie geselecteerde sterren. De kenmerken HB 11 en A 820 zijn dan ook niet zichtbaar geweest op het schip. Zo ontstaan uit oorspronkelijk als trawlers bedoeld voor arctische wateren ook de zusterschepen van de Rigel, de Algol en de Deneb. De proefvaart vindt plaats op 14 oktober 1948. Op 2 november 1948 begint de eerste reis als loodsboot op de rede van Hoek van Holland. Daar zal het voornamelijk dienst blijven doen.

Toelichting: In oktober 1950 kwamen de NAVO-landen en de landen van de Gemenbest overeen militaire schepen te kenmerken met een zogenoemd ‘pennantnummer’. Het systeem dat gebruikt gaat worden komt overeen met dat van de Britisch Royal Navy.

ms Rigel in 1948

ms Rigel in 2023

Levensloop ms Rigel

Scheepswerf: Haarlemsche Scheepsbouw Maatschappij
Opdrachtgever: Reederei Bisschof & Co. Hamburg
Bouwnummer: 369
Kiellegging: 1942
Stapelloop: 20 juli 1944
Overdracht Kriegsmarine: 3 oktober 1944
Verbouwing L. Smit & Co Kinderdijk
Bouwnummer: 427
Opgeleverd na proefvaart: 14 oktober 1948
Eerste reis als loodsboot: 2 november 1948
Verruiming van het stuurhuis: april 1959
Opgelegd als reserveloodsboot: 30 september 1974
Overgedragen aan de Dienst der Domeinen: 20 maart 1979
Overgenomen door Zeekadetenkorps: Maassluis: 16 juni 1979

6 en 7 november 1952 De ramp met de Faustus

Op 6 november 1952 verdaagde het Panamese vrachtschip ss Faustus aan de verkeerde zijde van de Noorderpier van Hoek van Holland. Het had gepoogd bij noordwester storm zonder loods de Nieuwe Waterweg binnen te lopen. De volgende dag bleek de Faustus door de Noorderpier heen gebroken te zijn, waardoor het lichtopstand op het einde van de pier gedoofd bleef. Het lukte de sleepboten Humber en Blankenburg niet om vast te maken aan de Faustus om het schip uit de vaargeul te houden. Op de loodsboot Rigel nam men het zinken van de Faustus waar door het verdwijnen van het radarscherm. De conclusie was dat het schip in de lichtenlijn, dus in de vaargeul moest zijn gezonken.

Bron:  www.historischhoekvanholland.nl

Pennantnummer

1948: HB 11 (niet zichtbaar gevoerd)
okt. 1950: A 820 (niet zichtbaar gevoerd)

Radioroepnaam ms Rigel

PAHM

VHF Code ms Rigel

PC8261

Technische gegevens

Lengte over alles: 47,80 meter
Lengte tussen de loodlijnen: 39,79 meter
Breedte over alles: 8,19 meter
Holte tot tentdek: 5,87 meter
Holte tot benedendek: 3,87 meter
Diepgang: 3,65 meter
Diepgang gemiddeld: 3,40 meter
Hoofdmotor: SMIT- MAN dieselmotor
Machinefabriek: J&K Smit Kinderdijk
Motortype: type R557
Vervangende hoofdmotor: Bolnes
Motortype: Bolnes 7dnl 755 EPk.
N.V. Machinefabriek Bolnes
Maximum snelheid: 12 knopen
Tonnenmaten: 496 BRT, 109 NRT, 510 DWT

Machinekamer ms Rigel 1948