ms Westerdam

Driemaal Scheepsrecht

Wat is dat toch met schepen die de naam ‘Westerdam’ dragen? Nog voordat de eerste ‘Westerdam’ in de vaart kwam, was het al drie maal gezonken geweest. Dat kwam zo: na de kiellegging op 1 september 1939 op de Schiedamse scheepswerf van Wilton-Feijenoord volgde op 27 juli 1940 de tewaterlating. En dan begint het gesleep heen en weer.

Gesleep heen en weer

Na de tewaterlating te Schiedam wordt het schip verhaald naar de Rotterdamse werf van ‘Feijenoord’, voorbij de Koningsbrug aan de Nieuwe Maas. Maar de bezetter wil dat het schip wordt afgebouwd, en daarom wordt het weer terug gesleept naar Schiedam.  Dan wordt gevonden dat het daar teveel ruimte inneemt, dus wordt het weer terug gebracht naar Rotterdam. Maar daar is de bezetter niet gerust op, de Westerdam zou door de geallieerden gebombardeerd kunnen worden. Dus wordt het versleept naar de Rotterdamse Wilhelminakade. Het is dan maart 1941, min of meer doelloos blijft het daar onafgebouwd liggen. Maar waar de bezetter rekening mee hield gebeurde, op 27 augustus 1942 werd de Westerdam door de Royal Airforce gebombardeerd zodat het schip op de bodem van de Nieuwe Maas kwam te liggen.

Tot zinken gebracht

Daarop wordt het schip weer drijvend gemaakt. Het is inmiddels 1944, en er wordt rekening mee gehouden dat het casco door de bezetter ingezet gaat worden om gezonken de Nieuwe Waterweg te laten blokkeren. Om dat te voorkomen opent op 5 september 1944 ‘het verzet’ de buitenboordafsluiters om de Westerdam te laten zinken. Ook nu lichtten de bezetters het schip en verhalen het schip naar de Merwekade. Waar opnieuw ‘het verzet’ de Westerdam tot zinken brengen, nu met kleefmijnen. Het is in de nacht van 15 op 16 januari 1944. Uiteindelijk is het schip na de oorlog afgebouwd en heeft van 1946 tot 1964 gevaren voor de Holland Amerika Lijn. Onder Nederlandse vlag wel te verstaan. Na heen en weer gesleep en drie maal gezonken te zijn geweest.

Cruiseschip Westerdam

Deze dagen is er opnieuw een schip met de naam ‘ms Westerdam’ in het nieuws. Wereldnieuws zelfs. Cruiseschip ‘ms Westerdam’ van de Holland America Line, met aan boord een groot aantal passagiers, wordt niet toegelaten in de havens van het verre oosten vanwege het Coronavirus. Zowel de Filipijnen, Taiwan, Japan als Thailand wilden het cruiseschip niet ontvangen. Niet dat het Coronavirus aan boord zou heersen maar om verdere besmetting te voorkomen. Uiteindelijk heeft Cambodja zich bereid verklaard het schip te ontvangen, waar het naar verwachting donderdag 13 februari 2020 aan zal komen. Om passagiers te ontschepen en brandstof en voorraden in te nemen.

Gedwongen op zee

Aan boord zijn 1555 passagiers en inclusief de bemanningsleden 2250 opvarenden, waaronder 91 Nederlanders. De passagiers van vele nationaliteiten hadden ingescheept voor een cruise, waarbij verschillende havens zouden worden aangedaan, al dan niet ingekleurd met excursies naar exotische oorden. En aan boord zou het hen, zoals je van een luxe cruise mag verwachten, aan niets ontbreken. Maar het is dus anders verlopen: het schip kon niet worden verlaten, anderen werden niet aan boord toegelaten, en het moest door de omstandigheden en maatregelen gedwongen verblijven op zee. Ver blijven van havens en aanlegplaatsen. Een gedwongen verblijf aan boord voor bemanning en passagiers en op zee voor het schip.

Vrijheid verliezen

Uit ervaring weten wij wat een zeereis inhoudt. Zowel als bemanning en als passagier. Natuurlijk, wanneer je ‘je brood op zee verdient’ dan zie je uit naar de volgende haven en om weer thuis te zijn. Maar als passagier kan een reis niet lang genoeg duren, ook al komt aan alles een eind. Maar de ‘cruise’ van de ‘Westerdam’ won dus aan reisduur en zeemijlen maar verloor aan vrijheid. Ondanks alle luxe verloor het aan ‘welvaart’. Dit stemt tot nadenken wat ‘vrijheid’ is. Als situaties jou tot ‘ongewenst’ maken. Als er beslissingen over jou worden genomen zonder jou inspraak. Als er een mening over jou wordt gevormd over wat wenselijk is. Je de zeggenschap kwijt bent geraakt en je bewegingsvrijheid wordt beperkt. Omgeven door luxe en genot kan de vrijheid verloren gaan. Zittende in hetzelfde scheepje waar je vrijwillig een lieve duit voor neertelde  om in welvaart en weelde te verblijven. Gevangen geraakt in een gouden kooi.

Vrijheid het grote goed

Wat is dat toch met schepen die de naam ‘Westerdam’ dragen? Zij leren op zijn minst dat ‘vrijheid’ niet vanzelfsprekend is. Dat er onvermoed en onverwacht iets kan zijn dat jij niet hebt voorzien, groter is dan jou invloed en reikwijdte. Wetende dat vrijheid ten alle tijden het grote goed zal zijn.

Technische gegevens ms Westerdam (1)

Bouwwerf:NV Dok- en Werfmaatschappij Wilton Feijenoord
Bouwnummer: 663
Opdrachtgever: Holland Amerika Lijn
Kiellegging: 1 september 1939
Stapelloop: 27 juli 1940
Gezonken door Brits bombardement: 27 augustus 1942
Tot zinken gebracht door het verzet: 5 september 1944
Tot zinken gebracht door het verzet: 17 januari 1945
Mayden Voyage 28 juni 1946
Opgelegd 21 november 1964
Gesloopt 1965, Alicante, Spanje
Lengte over alles: 157,89 meter
Breedte over alles: 20,20 meter
Diepgang: 9,52 meter
Holte: 12,50 meter
Tonnage: 12.149 Bruto Register Ton
Voortstuwing: 2 M.A.N. dieselmotoren 12 cilinder
Voortstuwingsvermogen 10.400 aPk / 2 schroeven
Kruissnelheid: 16 knopen
Passagiers: 134 alle 1e klas
Bemanning: 126