Loodsboot Castor

Loodsen zijn gidsen op het water die de kapiteins en stuurlieden van schepen terzijde staan met hun lokale kennis van het vaarwater. De benaming ‘loods’ is mogelijk afkomstig van de oud-Nederlandse woorden ‘leydtsager, leydsager, leitsager en leitsagher’ waarin de begrippen ‘leiden’ en ‘zeggen’ hoorbaar zijn. Maar ook een herleiding naar het woord ‘loden’ is denkbaar, meer nog naar het ‘peillood’, een loden gewicht waarmee de waterdiepte wordt gepeild.

Vernoemd naar sterren

Traditiegetrouw worden Nederlandse loodsboten vernoemd naar sterren van het firmament. Zoals ook de voormalige loodsboot Castor, met gevoel voor maritieme historie bewaard en onderhouden,  zichtbaar op de foto. Zonder het karakter van het schip tekort toedoen krijgt de Castor oorspronkelijke kleuren en elementen terug die herinneren aan haar varen onder de vlag van het ministerie van defensie, maar dan wel met een eigen stijl: de zwarte romp met witte patrijspoortranden en deklijn is gewijzigd in een witte romp met crème deklijn. De glanzend zwarte schoorsteen heeft ook een stijlvol motief in glanzend zwart met nautisch crème gekregen, en dat staat haar goed! Gaandeweg staat er het vast wel onklaar gemaakte luchtafweergeschut op het voor- en achterschip, en zijn er de teakhouten dekkisten die het schip de stijl van voorheen terug hebben gegeven na een intensieve restauratie.

Loodsdienst Delfzijl

De Castor is gebouwd door Scheepswerf Gebroeders Pot te Bolnes en in 1950 opgeleverd aan de Koninklijke Marine is gebouwd naar een ontwerp uit 1946. In de periode van 1950 tot 1980 heeft zij dienst gedaan als loodsboot op de ‘kruispost’ bij de Wester Eems-boei op de rede van Delfzijl: met als taak het halen en brengen van loodsen van en naar uitgaande en binnenvarende zeeschepen.

Communicatievaartuig

Tevens werd de Castor, gelijk de andere Nederlandse loodsboten, paraat gehouden om direct binnen NAVO-verband als communicatievaartuig ingezet te worden ten tijden van de Koude Oorlog, bijvoorbeeld bij het begeleiden van konvooien op Atlantische routes. De verklaring voor het aanwezige luchtafweergeschut en de opmerkelijke masten waarvan de verstaging fungeerde als antenne.

Evacuatievaartuig

Daarbij waren loodsvaartuigen ook bestemd om dienst te kunnen doen als evacuatieschepen, om bijvoorbeeld leden van het Koninklijk Huis en de regeringen van Nederland of van bevriende landen in veiligheid te brengen. De bunkers (brandstofvoorraad) en drinkwatertanks waren voldoende om non-stop de Atlantische Oceaan over te steken of om naar Zuid-Afrika te varen.

Kerkschip

Wat de geschiedenis van de Castor betreft: na haar taak als loodsboot vanwege vlootvernieuwing van het Loodswezen heeft de Castor van 1987 tot 1999 gevaren als Kerkschip onder de naam ‘Redeemer’ (Engels voor ‘Verlosser’) met de intentie om naar Vietnamese wateren te gaan, naar de Gele Zee. Deze zendingsreizen kregen gestalte door vanuit Malta evangelisch missiewerk te verrichten voor Turkije, Griekenland en Albanië.

Gerestaureerd

Inmiddels is het schip dusdanig gerestaureerd dat er sprake is van een varend museumschip met een monumentaal karakter, met als thuishaven Rotterdam, dicht bij de plaats waar de kiel van de Castor is gelegd. De Castor heeft meerdere zusterschepen gehad, waaronder de Pollux, niet te verwarren met het huidige en vele malen modernere loodsvaartuig Pollux. Castor en Pollux maken beiden deel uit van het sterrenbeeld Tweelingen, aan het firmament vlak bij elkaar.

Technische gegevens Castor

Loodsboot CASTOR
Radioroepsein PAHQ
Gebouwd N.V. Scheepsbouwwerf Gebr. Pot, Bolnes
Bouwnummer: 916
Te water gelaten: 2 december 1949
Proefvaart: 29 juli 1950
In dienst genomen: 31 juli 1950
Bruto Register Ton 439
Netto Register Ton 114
Lengte over alles 45.87 meter
Breedte over alles 8.43 meter
Diepgang 3.39 meter
Holte 5.86 meter
Motor MAN R556N11 6 cilinder
direct omkeerbare viertakt diesel
Cilinderdiameter 365 mm
Cilinderslag 550 mm
Machinevermogen 478 kW bij 300 omw/min
Kruissnelheid 12 knoop

1950 t/m 1984 Ministerie van Defensie / Loodswezen
26 september 1983 uit dienst

Zusterschepen van de Castor

Antares (verstelbare schroef), Bellatrix, Betelgeuze, Pollux, Procyon, Sirius

Loodsboot Procyon

N.V. Boele’s Scheepswerven & Machinefabriek, Bolnes
Bouwnummer 934
Roepsein PAHJ
Kiellegging 19 januari 1950
Tewaterlating 9 december 1950
Proefvaart 26 juli 1951 proefvaart
Tonnenmaar 440 BRT
Motorvermogen 650 EPK/469 kW
M.A.N. R556N11, J. & K. Smit’s Scheepswerven Kinderdijk
Opgeleverd aan Ministerie van Defensie / Loodswezen 1951
Gestationeerd te Hoek van Holland
Uit dienst 16 februari 1976

Loodsboot Sirius

N.V. Boele’s Scheepswerven & Machinefabriek, Bolnes
Bouwjaar 1950
Roepsein PHNA
Lengte over alles 46 meter
Breedte over alles 8,43 meter
Diepgang 3,01 meter
Tonnenmaat 440 Brt
Kruissnelheid 9 Knopen
Maximum snelheid 13 Knopen
Aantal kooien 32
Voortstuwing Smit MAN 6 cylinder 650 Pk / 448,7 KW